Rezultaty wyszukiwania dla: J.

Od strony Wisły wiał zaskakująco ciepły, jak na połowę lutego, wiatr. Słońce znikało już za dachami ruder Powiśla, ostatnie jego promienie ślizgały się po nabrzeżu. Przy zacumowanych rybackich batach* siedziało pięć dziewcząt. Każda trzymała miedzy nogami wiklinowy kosz, do którego wpadały rybie wnętrzności, sprawnie wypruwane przez młodzieńcze ręce, uzbrojone w ostre, zakrzywione nożyki do patroszenia. Córki rybaków musiały się śpieszyć, żeby przed zapadnięciem zmroku oczyścić ryby, tak by połów ułożyć jeszcze w skrzyniach z lodem, które przed świtem ich ojcowie zawiozą na staromiejskie targowisko. Ręce kostniały z chłodu, karki bolały od ciągłego schylania się po ryby, ale młode kobiety i tak co chwila wybuchały śmiechem, gdy najstarsza z nich — Martyna — opowiadała o starających się o nią konkurentach.

— Czekajcie, dwóch obiecało, że jeszcze dziś tu przyjdzie. Same ich sobie obejrzycie. — Śliczna córka rybaka o jasnych, długich włosach, skręcających się w morze loków, uśmiechnęła się do przyjaciółek.

— To ci robotnicy z fabryki żelaznej Evansa? — upewniła się Krzysia, najmłodsza z dziewcząt, bo ledwie czternastoletnia.

— Najlepsze partie w Warszawie! — Jasia z rozmachem pacnęła rybimi flakami w kosz. — Przynajmniej dla takich jak my, dziewczyny. Śmiejcie się, śmiejcie, głupie gęsi, ale tak po prawdzie wiecie, że mam rację. Dziś jeszcze są gołodupcami, jak większość oberwańców z Powiśla, ale przynajmniej mają uczciwą robotę. Za kilka lat zostaną majstrami, będą w stanie zapewnić utrzymanie swoim rodzinom. Ich żony nie będą musiały tyrać jak woły, a dzieciaki nie będą latać głodne i w obdartych szmatach. Martyna niech weźmie sobie jednego, tego przystojnego z gładką buźką i błyszczącymi oczami, a okularnika niech narai mnie. Co ty na to, złotko? Dasz mi tego małego?

Martyna uroczo zatrzepotała rzęsami, lekko się rumieniąc.

— Nie wiem, jeszcze się nie zdecydowałam…

— To się pośpiesz, szkoda czasu — mruknęła Jasia. — Ja mam już osiemnaście lat, najwyższa pora, bym znalazła sobie męża. Nie chcę żadnego z obiboków z dzielnicy, marzy mi się porządny chłopiec.

— Idą! — radośnie pisnęła Krzysia, ucinając rozmowę.

Młodzi robotnicy schodzili w dół, w kierunku rzeki, błotnistą dróżką przypominającą rynsztok. Powiśle nadal pozostawało najmniej zadbaną częścią miasta i spora część ulic, nie dość, że nieoświetlona, nie była nawet wybrukowana. Powstające tu pierwsze fabryki niewiele zmieniły, przekształciły dzielnicę ze slumsów dla biedoty w niewiele lepszą noclegownię dla robotników.

— Witam szanowne panny! — Z daleka ukłonił się Władek, zwany Okularnikiem. — Czy zastałem może pana Wieczorka?

— Ojciec jest w chałupie — uśmiechnęła się Jasia. — Mam szanownego pana zaprowadzić?

Nie czekając na odpowiedź, rzuciła kordzik do kosza i podkasawszy kieckę, podbiegła do młodzieńców. Okularnik ruszył za dziewczyną niczym zahipnotyzowany, nie mogąc oderwać spojrzenia od jej błyskających białych łydek.

— Władek pogada sobie z rybakami, a ja porwę piękną córkę jednego z nich na przechadzkę wzdłuż Wisły! — Drugi z robotników, przystojny Marceli, doskoczył do Martyny i złapał ją za dłoń, chcąc poderwać ze stołka.

Dziewczyna siedziała jednak twardo, a zaskoczonemu amantowi oświadczyła, że musi przed zachodem dokończyć robotę. Jeśli kawaler chce ją porwać, musi pomóc w czyszczeniu. Marceli został posadzony na zydlu, a jedna z dziewcząt ze śmiechem wręczyła mu nożyk do patroszenia. Przystojniak pobladł, widząc kosze pełne flaków, ale szybko wziął się w garść i zaczął niezdarnie rozbebeszać ryby. Krzywił się przy tym z odrazą, ku radości dziewcząt, ale nie narzekał. Martyna zerkała to na niego, to na wejście do chałupy, w progu której stanął jeden z rybaków, z poważną miną słuchając Władka. Po chwili do rozmawiających dołączył jej ojciec i jeszcze jeden z sąsiadów. Mężczyźni spierali się o coś z przejęciem, wreszcie pan Wieczorek pokiwał głową, a Władek uścisnął mu dłoń, kłaniając się grzecznie. Ojciec Martyny wzruszył ramionami, machnął ręką i odszedł w swoją stronę. Okularnik, w towarzystwie promieniejącej Jaśki, nie zwracając już na nią najmniejszej uwagi, zszedł na nadbrzeże. Po raz kolejny ukłonił się dziewczętom.

— Robota skończona — oznajmiła Martyna i schowała nożyk do pochewki przy pasie. — Kto chce iść na spacer?

Chciały wszystkie, choć ktoś musiał jeszcze poukładać ryby. Krzysia miała łzy w oczach, gdy Martyna nieznoszącym sprzeciwu tonem rozdzieliła prace, pozwalając na spacer tylko Jaśce i pulchnej Weronice, w funkcji przyzwoitki. Role zostały rozdzielone i żadna z dziewcząt nie śmiała podważać autorytetu najstarszej przyjaciółki. Martyna dominowała i błyszczała na ich tle niczym prawdziwa gwiazda. Błękitne, wielkie oczy i błyszczące w zachodzącym słońcu loki zdawały się iskrzyć i rzucać pioruny. Królowa Powiśla poprowadziła swoich wielbicieli i druhny brzegiem rzeki, w stronę powstającego w oddali mostu Aleksandryjskiego. Dwaj robotnicy gapili się na nią jak na święty obraz i spijali każde słowo z jej ust. Jaśka szybko straciła humor, rozumiejąc, że żaden z młodych mężczyzn nie zapamięta nawet jej obecności. Przy jaśniejącej Martynie była tylko cieniem, rozmywającym się w szarówce.

Gadali jakiś czas o mało istotnych sprawach — surowym majstrze ślusarskim, który był przełożonym chłopców, o bruku układanym na Nowym Świecie, o latarniach gazowych, prowadzących świetlistym szlakiem z powiślańskiej Książęcej, aż do Krakowskiego Przedmieścia, o godzinie policyjnej i rosnącej liczbie rosyjskiego żołdactwa panoszącego się w mieście. Siłą rzeczy rozmowa zeszła na trwający od miesiąca bunt. Władek wspomniał o pierwszych nieszczęśnikach powieszonych na stokach cytadeli, a Jasia z dumą o dwóch kuzynach, którzy opuścili Warszawę, by przyłączyć się do jednego z powstańczych oddziałów. Weronika zrugała przyjaciółkę i stwierdziła, że ta powinna się wstydzić za swych braci, którzy z pewnością sprowadzą nieszczęście na całą rodzinę. Car nie zapomni Polakom tego, że znów próbują zerwać kajdany. Wszyscy za to zapłacą.

— A co ty sądzisz, Martyno? — spytał Władek. — Kuzyni Jasi są głupcami czy bohaterami?

Wszyscy spojrzeli na piękność, która uśmiechnęła się olśniewająco, ale nic nie powiedziała. Niespodziewanie wzięła Władka pod ramię i odeszła z nim na bok. Dla wszystkich było jasne, że chce z nim porozmawiać na osobności. Marceli z trudem przełknął ślinę, starając się zachować niewzruszony wyraz twarzy. Wewnątrz aż gotował się z wściekłości. Ten cholerny okularnik podprowadzi mu najśliczniejszą dziewczynę w mieście. Nie tak się umawiali. Władek wszak obiecał, że nie będzie się o nią starał. Chciał załatwić jakieś szemrane sprawy z rybakami, tylko dlatego Marceli zabrał go ze sobą. Ten gnojek jednak wytrzeszcza ślepia na Martynę i robi co może, by jej się przypodobać. I zaufaj tu takiemu. Podstępny zdrajca.

— Nie jestem głupia, Władku. — Martyna nagle zrobiła się poważna. — Wiem, że wy, w fabryce, też działacie dla sprawy narodowej. Jesteś jednym z nich, jesteś buntownikiem. Nie odpowiadaj, nie trzeba. Próbowałeś przekonać do współpracy pana Wieczorka i mojego ojca, prawda? Ojciec się nie zgodził, ale nie miej mu tego za złe. Boi się, ma na utrzymaniu nie tylko moją matkę i trójkę mego rodzeństwa, ale i swoją owdowiałą siostrę z piątką jej pociech. Jeśli Moskale go aresztują, zostaniemy bez środków do życia. Wieczorek ma mniej do stracenia, dlatego się zgodził.

— Nie próbujemy zmuszać ludzi do walki — bąknął Władek. — Ja chciałem tylko…

— Zastąpię mego ojca — oświadczyła heroicznie Martyna. — Przyjmij mnie do organizacji, złożę przysięgę choćby dziś.

Okularnik zamrugał niepewnie, patrząc na dziewczynę. Stała z dumnie uniesioną głową na tle falującej rzeki, w której ostatnie promienie słońca odbijały się milionami refleksów. Miał ochotę wziąć ją w ramiona i ucałować. Piękność w półmroku, dzielna i szlachetna.

— W niedzielę — wydusił z siebie wreszcie — zaprowadzę cię do pani Piotrowskiej, która kieruje żeńską organizacją "Piątek". Jeśli zostaniesz zaakceptowana, zaprzysięgną cię w obecności księdza. Tak się cieszę, Martyniu…

Uśmiechnęła się w taki sposób, że młodzieniec aż spłonął rumieńcem. Miał wrażenie, że gorąco zaraz rozsadzi mu głowę. Ręce mu drżały, kiedy dotknął jej dłoni. Zbliżył się o krok, nie widząc piorunującego go wzrokiem Marcelego ani dwóch dziewcząt. Nie widział niczego poza obłędnie błękitnymi oczami i lekko rozchylonymi ustami, zachęcającymi do pocałunku. Jeszcze krok, czuł już zapach dziewczyny i jej ciepło.

— A to co? Widzicie? Chodźcie szybko! — Martyna obróciła się na pięcie i wskazała na rzekę.

W nurtach migotało coś wielkiego, przesuwając się płytko pod wodą. Nieforemny kształt, promieniujący zielonkawym blaskiem, poruszał się ospale i momentami zatrzymywał w miejscu. Fale zniekształcały widok, trudno nawet było oszacować rozmiary obiektu, ale długością przewyższał średniego rozmiaru barkę. Samo patrzenie na dziwną rzecz budziło grozę. Uderzał swoją nienaturalnością i obcością. Nie dało się nawet stwierdzić czy to coś jest niesionym przez wodą przedmiotem, czy żywą istotą.

— Skaza rzeczywistości, tak zwana turbulencja — wzruszył ramionami Marceli. Chwycił Martynę za ramię stanowczym gestem. — Nie zbliżaj się do brzegu, dopóki to plugastwo nie zniknie. Może promieniować mocą mutatio.

— Matko Boska, miej nas w swojej opiece — przeżegnała się Jasia. — A co jeśli to ohydztwo zatruje wodę, przemieni ryby?

— Nie ma powodu martwić się na zapas — oświadczył uspokajająco Władek, który zdążył otrząsnąć się z zauroczenia Martyną. — Turbulencje wykwitają co jakiś czas w różnych miejscach, także w rzekach. Czasem lokują się w rzeczywistości i pasożytują na niej, deformując świat, ale często znikają bez śladu. Bardzo rzadko zdarza się, by skaziły teren i odmieniły zwierzęta.

— Ale się zdarza — burknął Marceli. — Mutatio odmienia nawet ludzi, wszyscy o tym wiedzą. Pamiętajcie, dziewczyny, by trzymać się od niego z daleka.

— E tam — machnął ręką Władek. — To zwykłe zjawisko fizyczne, jedno z wielu, które ludzkość dopiero poznaje. Podobnie elektryczność i magnetyzm. Tylko patrzeć, jak ludzie zaczną wykorzystywać wszystkie te cuda natury, łącznie z mutatio.

— Słyszałam, że wielka księżna Aleksandra Józefowna dostała od męża diadem z błękitnego metalu wydobytego z turbulencji — wtrąciła Jasia. — Ponoć moc może wpływać na ludzkie ciało także pozytywnie, może leczyć i upiększać. Wielka księżna bardzo dba o urodę i wierzy, że biżuteria nasycona mutatio uchroni ją przed starością.

— Bujdy! — warknął Marceli.

— Artefakty wydobyte z anomalii coraz częściej znajdują zastosowanie praktyczne. — Władek, z pewnym zaskoczeniem, spostrzegł istnienie Jasi. — Panienka ma rację. Niedługo wszyscy będziemy korzystali z urządzeń nasyconych mocą. Już teraz wiemy, że materiały uzyskane z turbulencji wykazują niezwykłe właściwości, są wytrzymalsze, lżejsze, lepsze.

Marceli patrzył gniewnie na przyjaciela, zaciskając pięści. Nikt jednak nie zauważył jego wrogości, wszyscy stali na brzegu i oglądali mieniącą się mocą anomalię. Wreszcie Martyna spojrzała wpierw na jednego, a potem na drugiego kawalera i zatrzepotała rzęsami.

— Każda kobieta chciałby dostać magiczny przedmiot od mężczyzny, któremu na niej zależy — powiedziała. — Wielka księżna ma szczęście, że Konstanty tak ją kocha.

— Marzy ci się diadem nasycony mutatio? — parsknęła Jasia.

— Niekoniecznie diadem, ale jakiś drobiazg, który uchroniłby moją urodę lub dał boską moc… — rozmarzyła się dziewczyna, patrząc przy tym prowokacyjnie na chłopców. — Ach, ale już zrobiło się późno! Musicie uciekać, by zdążyć przed godziną policyjną. Idźcie już, zobaczymy się w sobotę. Może zabierzecie mnie i dziewczyny na potańcówkę?

Poprowadziła swoją świtę z powrotem na rybackie nadbrzeże, a na pożegnanie obdarzyła kawalerów przychylnym uśmiechem. Młodzi robotnicy odeszli z ociąganiem, nie mogąc oderwać wzroku od niknącej w ciemności sylwetki dziewczyny. Martyna parsknęła śmiechem dopiero, gdy znikli w oddali.

— Zakpiłaś sobie z nich tymi bzdurami o magicznych artefaktach? — mruknęła Jasia.

— Pewnie. — Białe zęby powiślańskiej piękności błysnęły w ciemności. — Niech sobie nie myślą, że będzie tak łatwo mnie zdobyć. Muszą się trochę postarać i wysilić na coś więcej niż zabranie mnie na tańce.

Jasia ze złością złożyła ręce na piersi, piorunując przyjaciółkę wzrokiem. Niech diabli wezmę tę próżną dziewczynę! Jeszcze zrazi chłopców i żaden dobrze rokujący młodzieniec nie przyjdzie już do dziewcząt z rybackiego nabrzeża.

***

Syk parowego gwizdka ogłosił koniec zmiany w zakładach metalowych Evansa. Ucichły młoty w kuźni i łomot prasownic do blachy, miechy przestały tłoczyć powietrze, a ogień w piecach przygaszono, tak by jutro dało się szybko uzyskać temperaturę wytopu. W szlifierni majster burkliwym głosem kazał podopiecznym uporządkować miejsce pracy i zawinął się, na odchodnym trzaskając drzwiami warsztatów. Pomagierzy zabrali się do zamiatania podłogi, czeladnicy wynieśli wanny z wodą do chłodzenia rozgrzanej stali. Metalowy pył i żelazne wióry, zalegające wokół tokarek i szlifierek, znikły w kubłach, które wyniesiono do przetopu. Kolej na zamknięcie hali wypadła dziś na Władka. Chłopcy kłaniali się mu, wychodząc, to on pełnił teraz funkcję szefa i zwalniał ich do wyjścia do domu. Marceli klepnął go w plecy i śmiejąc się, pognał do bramy. Pewnie znów pomaszeruje prosto nad brzeg Wisły.

Władek przetarł okulary, czekając, aż drzwi za ostatnim z pracowników się zamknęły. Potem wyciągnął spod stołu skrzynię na prywatne rzeczy robotników i wyciągnął z niej plik egzemplarzy ostatniego numeru "Strażnicy" — zakazanego pisma. Pod spodem spoczywało zawiniątko w szarym płótnie. Młodzieniec rozwinął je i odsłonił kawał zakrzywionego żelastwa, które wyglądałoby jak nieforemny odprysk z wytopu, bryznięcie z formy, zastygnięte gdzieś w kącie, gdyby nie dziwny kolor i połyskliwa powierzchnia. Metal był ciepły w dotyku, a w półmroku zdawał się blado świecić.

Ukradł ten kawałek stali, wyciągnięty przez nurka-śmiałka z głębi turbulencji rzeczywistości. Całą skrzynię materii nasyconej mutatio osobiście przekazał na ręce profesora Różewicza ze Szkoły Głównej. Nielegalne artefakty zostały zgromadzone przez członków organizacji miejskiej i przeznaczono je do badań dla Tajnego Laboratorium Rządu Narodowego. Miały posłużyć do eksperymentów z mocą, tak by dało się ją wykorzystać do sprawy narodowej. Zniknięcie tego fragmentu nie powinno nic zmienić.

Władek założył robocze rękawice i uruchomił szlifierkę. Cóż takiego mógłby zrobić z tego strzępu metalu, co spodobałoby się Martynie? Nie był złotnikiem tylko robotnikiem, choćby pękł nie zrobi z kawałka żelastwa diademu, broszy czy choćby wisiora. Przynajmniej niczego, co nadawałoby się do ozdoby i spodobało kobiecie. Poza tym nie na darmo Rząd Narodowy powierzył mu kierowanie powstańczą Intendenturą. Władek potrafił działać niezwykle pragmatycznie i twardo stąpał po ziemi. Postanowił, że spróbuje zrobić coś przydatnego i praktycznego.

Pochylił się nad pędzącym kołem szlifierskim i przyłożył do niego magiczny przedmiot. Obracał go z czułością i delikatnością, a strumienie iskier strzelały barwną fontanną spod szlifierki. Metal zgrzytał i syczał, koło tarło o niego wściekle i powoli z nieforemnej, podłużnej bryły zaczynał wyłaniać się kształt.

Praca ciągnęła się do późnej nocy, ale żaden ze stróżów nie zajrzał do warsztatu. Nie pierwszy raz któryś z robotników zostawał, by dokończyć pilną robotę. Władek spocił się jak mysz, moc trzeszczała w powietrzu, rozszedł się zapach migdałów i kurzu. Wreszcie prezent został skończony. Chłopak odłączył pas napędzający koło szlifierskie i znów dokładnie przetarł okulary. Dopiero potem podkręcił lampę gazową, by skąpać warsztat w jasnym świetle. Uniósł swoje dzieło i obejrzał je krytycznie.

W białym blasku jaśniało zakrzywione ostrze. Światło opalizowało na jego krawędziach, mutatio nieustannie sączyło się z nożyka ledwie widocznymi smugami mocy. Władek machnął nim na próbę. Kordzik przeciął powietrze z gwizdem, na chwilę zostawiając za sobą poblask, mikroskopijną ranę w rzeczywistości. Wystarczy teraz zamocować ostrze w rękojeści z gruszkowego drewna i stanie się wspaniałym prezentem dla dziewczyny z Powiśla — nigdy się nie tępiącym, magicznym nożykiem do patroszenia ryb.

Dar może mało romantyczny, ale co tam! Martynie na pewno się spodoba!

***

Spiskowcy krzątali się przy zacumowanych u brzegu berlinkach. Przyświecali sobie dwiema lub trzema kamfinowymi latarkami. Choć zbliżała się wiosna, zmrok wciąż zapadał wcześnie, co ułatwiało działalność wszystkim podziemnym działaczom i buntownikom. Ci krzątali się przy łodziach, ładując na nie ciężkie skrzynie. Marceli przyglądał się powstańcom zza rogu na wpół zawalonej chałupy, stojącej u wylotu uliczki. Powoli żuł tytoń, co jakiś czas spluwał ze złością na ziemię. Starał się wypatrzyć czy wśród garbiących się pod ciężarami sylwetek da się rozpoznać znajomą postać Włodka zwanego Okularnikiem. Dziś nadeszła na niego pora i drań skończy tam, gdzie jego miejsce — w zimnej celi X Pawilonu. Tam carscy oprawcy dobiorą mu się do skóry i za wszystko zapłaci. Przede wszystkim za wystawienie przyjaciela i podebranie mu dziewczyny.

Ile czasu upłynęło od wspólnej przechadzki nad rzeką? Może dwa tygodnie, a Martyna już nie chciała widzieć Marcelego. Wolała tego ślepego kreta, zdrajcę i wstrętnego szczura, przeklętego Okularnika. Niech go piekło pochłonie! Co też ten drań nagadał ślicznotce, że zamiast chodzić na tańce z najprzystojniejszym chłopakiem w mieście, wolała włóczyć się z tym kurduplem? Marceli dobrze wiedział, że się z nim spotyka. Opłacił jednego smarkacza z dzielnicy, by nie spuszczał oka z Martyny. Miała schadzki z Władkiem i to coraz częściej. Raz nawet ten gnojek zabrał ją do cukierni!

Marceli nie zamierzał jednak rezygnować, nie podda się tak po prostu, nie da sprzątnąć sobie sprzed nosa najśliczniejszej dziewczyny w Warszawie. Nie przywykł, by przegrywać, a wrogów zniszczy z całą bezwzględnością. Okularnik, zdradzając go, podpisał na siebie wyrok.

— I co, zeszli się już wszyscy? — Na ramię Marcelego opadła ciężka ręka feldfebla żandarmerii.

Chłopak przytaknął nerwowo. Wydawało mu się, że jeden ze spiskowców nad rzeką ma na nosie okulary. To musiał być Władek, wszak sam dogadywał się z rybakami i umawiał ich pomoc.

Żandarmi przemknęli obok Marcelego, jeden z nich szturchnął go, omal przewracając w błoto. Pognali w dół uliczki, rozbiegli się w szeroki szpaler. Nagle nocną ciszę rozdarły policyjne gwizdki. Od strony Mariensztatu, na bruku załomotały kopyta jeźdźców. W stronę Wisły pognało kilkunastu kawalerzystów z pochodniami w rękach. Kozacy kubańscy! Teraz spiskowcy nie mieli szans, zostaną wyłapani co do jednego. Marceli zaśmiał się głośno, by zagłuszyć przerażenie i rosnące wyrzuty sumienia.

Spiskowcy cisnęli latarki do wody i rozbiegli się na wszystkie strony. Kilku wskoczyło do berlinek i odbiło od brzegu. W ciemności błysnęły żółte ognie z luf policyjnych pistoletów. Zagrzmiały karabinowe strzały, ktoś zawył z bólu, inny nieszczęśnik plusnął w rzekę. Kobieca sylwetka przemknęła w świetle kozackich pochodni. Marceli wstrzymał oddech ze zgrozy. Tych ognistych loków nie dało się z niczym pomylić — to Martyna! Tylko nie to! Tylko nie ona! Dziewczyna pognała w ciemność, a za nią pogalopowało kilku kubańców. Dopadną ją w parę chwil. Marceli złapał się za głowę i zawył ze zgrozy.

Martyna podkasała sukienkę i pędziła ile sił, nie zważając na ostre gałęzie chłoszczące po nogach, rwące materiał i kaleczące boleśnie. Biegła wzdłuż brzegu, starając się kierować na Mariensztat. Jeśli jej się uda dobiec do jednej z uliczek prowadzących w górę, zniknie w plątaninie ruder i labiryncie podwórek. Byle tylko udało się dobiec. Za plecami słyszała rosyjskie przekleństwa i śmiechy kozaków. Widzieli ją! Bawili się jej strachem, wiedząc, że i tak ją dopadną.

Dziewczyna ścisnęła mocniej papierowy rulon — dokument z powstańczą pieczęcią. Miała go przekazać do podpisania dowódcy oddziału, który odbierał broń. Skrzynie ładowane na berlinki wypełniały pruskie karabiny, mające trafić do buntowniczej partii. Martyna nadzorowała ich przekazanie w imieniu powstańczej intendentury. Jeśli dokument wpadnie w łapy Moskali, ci poznają nazwiska powstańczych kwatermistrzów, kierujących z Warszawy zaopatrzeniem oddziałów.

Może podrzeć papier i strzępy cisnąć do rzeki? A jeśli kozacy je wyzbierają? Jak odwrócić ich uwagę? Martyna dyszała coraz ciężej, potykała się na wertepach. Kubańcy też zwolnili, jechali stępa, odcinając ją od miasta, spychając do rzeki. Śmiali się. Któryś rzucił w dziewczynę pochodnią, tylko po to, by ją wystraszyć. Wiedzieli, że nie ucieknie.

Martynę dławiło rosnące przerażenie, panika ogarniała ją niczym zaszczute zwierzę. Czuła zapach końskiego potu, widziała odrażające, lubieżne uśmiechy na gębach moskali. Zanim zaciągną ją do cytadeli, poużywają sobie za wszystkie czasy. Nahajkami porwą jej suknię na strzępy, a potem po kolei ulżą swoim chuciom.

Niespodziewanie omal wpadła na żelazne konstrukcje leżące przy brzegu. Tuż przed nią piętrzyła się sterta kamiennych kloców, rosły wokół nich drewniane rusztowania. Dobiegła do powstającego mostu Aleksandryjskiego, pierwszej stałej przeprawy przez Wisłę. Budowę przerwano po wybuchu powstania, most prowadził zatem ćwierć wiorsty w głąb rzeki i się urywał. Bez zastanowienia wbiegła na żelazną konstrukcję i pognała przed siebie, w ciemność. Kozacy z wesołymi okrzykami zeskoczyli z koni i pobiegli za nią.

Stanęła na końcu mostu i odwróciła się do przeciwników. Nieśli pochodnie, porykiwali i warczeli niczym dzikie zwierzęta. Martyna wepchnęła dokument za pazuchę, a z pochewki u pasa wyciągnęła nożyk. Prezent od Władka rozjarzył się i zaświecił białym blaskiem. Dziewczyna machnęła nim w powietrzu, zostawiając świetliste smugi, które przez chwilę tkwiły w przestrzeni nim się rozwiały.

— Wiedźma — syknął któryś z kubańców.

Śmiechy umilkły w jednej chwili, w rękach kozaków pojawiły się kindżały i szable. Któryś wymierzył w Martynę z kawaleryjskiego karabinku. Za chwilę ją rozbroją i dopiero się zacznie. Władającą mocą Polkę potraktują znacznie gorzej, nie skończy się na gwałcie. Zadręczą ją, zakatują na miejscu. Przełknęła ślinę, ręce jej drżały. Kozacy zbliżali się krok za krokiem, błyskali wyszczerzonymi zębami.

Martyna obróciła nóż i pchnęła się prosto w serce. Po piersi rozszedł się ból, zmieszany z gorącem wdzierającej się mocy. Dziewczyna rozłożyła ręce i poleciała w tył, w czarną pustkę. Nim kozacy doskoczyli do krawędzi mostu, rozległ się plusk ciała wpadającego w toń.

Rzeka przyjęła krwawą ofiarę.

***

Dno nieustannie się zmieniało, z dnia na dzień łachy piachu wynurzały się z Wisły, tworząc malownicze wysepki, które niespodziewanie, w ciągu jednej nocy, znikały bez śladu. Płycizny zamieniały się w głębiny, nurt tworzył zakola i gwałtowne prądy, rwące lub zwalniające przy brzegach. Rzeka potrafiła wciągnąć w nurty nieostrożnego pływaka, by nigdy go nie uwolnić, ale potrafiła też okazać łaskę i tworzyć brody, które mogło przekroczyć nawet dziecko. Wisła nadal pozostawała dzika i nieujarzmiona. Dawała życie, karmiła, ale potrafiła też niszczyć i zabijać. Ofiarę z młodej dziewczyny przyjęła z chęcią, już od bardzo dawna nikt nie traktował jej jak bogini i nie składał darów. Porwała ciało Martyny i uwięziła je na dnie, zaplątane w wodorosty, porastające wrak zatopionego szkunera.

Mijały dni, woda omywała ciało, zerwała z niego ubranie, oczyściła. Trup ciągle nie ulegał rozkładowi, nie napuchł od gazów gnilnych, rysy twarzy pięknej dziewczyny nie zmieniły się ani na jotę. Ostrze, tkwiące w jej pierś powoli rozpuszczało się w ciele, wnikało w zastygłą krew, pulsowało pchnięciami mocy. Martyna nasiąkała mutatio dzień po dniu, noc po nocy. Czynnik zmian deformował ją powoli, cierpliwie. Drewniana rękojeść noża odpadła i odpłynęła, magiczny metal całkiem wniknął w ciało. Rana na piersi zasklepiła się. Skóra nabrała zielonkawego odcienia, nogi połączyły się ze sobą i porosły łuską. Pod pachami kobiety utworzyły się skrzela.

W pierwszą noc pełni, kiedy światło księżyca przeniknęło wodne nurty, syrena wciągnęła w płuca pierwszy haust wody.

I otworzyła oczy.

***

Suche doki Warsztatów Żeglugi Parowej na Solcu zapełniały stalowe szkielety powstających kadłubów. Metalowe rusztowania niczym żebra żelaznych wielorybów mierzyły w marcowe, pogodne niebo. U stóp jednej z konstrukcji, która w przyszłości stanie się nowoczesnym paropływem, zebrała się trójka spiskowców. Okularnik przychodził do warsztatów od kilku miesięcy, podając się za rządowego posłańca. Na miejscu agitował robotników, rozdawał im ulotki i namawiał do przyjścia na tajne zebrania. Dziś przyniósł tu plik przedrukowanej odezwy Rządu Narodowego, który zamierzał przekazać jednemu ze szkutników, pełniącemu funkcję dziesiętnika organizacji miejskiej. Traf chciał, że po drodze uczepiła się go przypadkowo spotkana Jasia, dziewczyna z Powiśla. Władek próbował ją przegonić, ale córka zaprzyjaźnionego rybaka i działacza powstańczego uparła się, by mu towarzyszyć. Twierdziła, że ma mu coś ważnego do powiedzenia.

Władek wręczył papiery szkutnikowi, rozglądając się przy tym nerwowo. Był wyraźnie spięty i przestraszony. Dziesiętnik wręczył mu w zamian listę nowo zwerbowanych robotników, chętnych, by przysłużyć się sprawie. Okularnik będzie musiał teraz przekazać ich nazwiska policji powstańczej, która dyskretnie sprawdzi delikwentów. Szkutnik zasalutował i odmaszerował niczym w wojsku. Władek westchnął ciężko i usiadł na stercie desek. Wyciągnął z kieszeni nadpalone do połowy cygaro i przypalił je trzęsącą się ręką. Jasia patrzyła na niego, nieco zaskoczona zachowaniem chłopaka. Od chwili tragicznej wpadki, w której zaginęła Martyna, młodzieniec bardzo się zmienił. Stał się nerwowy i podejrzliwy. Sam uszedł z zasadzki, ale nie mógł sobie darować, że nie upilnował ślicznej konspiratorki, którą sam wciągnął do ruchu. Mimo że upłynął już miesiąc od tragedii, stan Władka się nie poprawiał, chłopak wyraźnie obwiniał się za prawdopodobną śmierć Martyny.

— Wyjaśniło się coś z moją sprawą? — spytała Jasia.

Władek wzruszył ramionami, patrząc przed siebie nieobecnym spojrzeniem. Nie palił się, by spełnić zachciankę dziewczyny. Kolejna, której zamarzyło się uczestnictwo w walce, kolejna chętna do zostania bohaterską ofiarą. O nie, tym razem nie przyłoży do tego ręki. Nie weźmie odpowiedzialności, nie zarekomenduje jej na członkinię organizacji. Koniec. Wystarczy, że nie może zapomnieć o Martynie; o tym, że pozwolił jej zginąć.

— Co ważnego chciałaś mi powiedzieć? — Unikał spojrzenia w oczy dziewczyny.

— Śledziło cię trzech drabów — oznajmiła spokojnie. — Szłam za tobą od Placu Trzech Krzyży, widziałam, że cię śledzą.

Władek cisnął cygaro na ziemię, podrywając się na równe nogi.

— Dlaczego od razu nie powiedziałaś? Po co w ogóle się tu za mną pchałaś?! — Złapał dziewczynę za ramiona. Powstrzymał się, by nią nie potrząsnąć.

— Nie dałeś mi dojść do słowa. — Wzruszyła ramionami. — Poza tym to nie byli żandarmi tylko szpicle, nie chcieli cię aresztować, bo byłoby ich więcej.

— Ech, głupia. O takich rzeczach trzeba od razu. — Machnął ręką. — Celowo się wystawiam, by sprowokować zdrajcę. Ktoś z mojego otoczenia donosi carskim, ktoś wydał nas w czasie operacji na rzece. Próbuję zmusić go, żeby znów uderzył, ale tym razem tylko we mnie. Rozumiesz? Nie chcę, by znowu zginął ktoś niewinny. Uciekaj do domu, no już!

Powietrze przeszył krótki gwizd. Władek sięgnął do kieszeni, rozglądając się na boki. Któryś z robotników dawał znak o niebezpieczeństwie. Pora uciekać. Tylko gdzie jest wróg?

— Tam są, to oni — syknęła Jasia.

Zza kotłowni wyszło trzech mężczyzn w czarnych redingotach i cylindrach. Szli szybkim krokiem, jeden z nich wyciągnął z kieszeni pistolet. Władek złapał dziewczynę za rękę i pociągnął za sobą. Pobiegli po molu, łomocząc na drewnianym podeście. Za portem kończyło się ogrodzenie Warsztatów, a w nim nielegalne przejście, używane czasem przez spiskowców. Za nim będą bezpieczni.

Przesadzili chaszcze i wpadli na błotnistą ścieżkę, kończącą się pod płotem. Okularnik złapał za jedną z desek i odchylił ją w bok, puścił przed sobą dziewczynę. Jasia przecisnęła się błyskawicznie, Władek dołączył do niej chwilę później. Uśmiechnęli się do siebie z ulgą i pobiegli dalej, ścieżką prowadzącą wzdłuż Wisły. Wypadli zza kępy drzew na łagodny brzeg z leżącą na piasku do góry dnem, wąską łodzią. Siedział na niej Marceli w otoczeniu trzech żandarmów. Dowodzący nimi podoficer stał na ścieżce z obnażoną szablą w garści.

— Oto i nasze ptaszki — powiedział, uśmiechając się groźnie pod wąsem. — Łapy w górę! I nie ruszać się bez pozwolenia!

Władek widząc, że zdrajcą jest jego przyjaciel, nie zareagował zdumieniem, nie wpadł w stupor, nawet nie mrugnął. Wyciągnął z kieszeni niewielki rewolwer i wypalił do najbliższego żandarma trzy razy. Podoficer zgiął się wpół i zatoczył z bolesnym jęknięciem. Wpadł w szuwary u brzegu i zaległ bez ruchu.

— Uciekaj! — Władek pchnął dziewczynę i wymierzył do zrywających się mężczyzn.

Wystrzelił ostatnie trzy pociski, ale wszystkimi chybił. Cisnął rewolwerem w nadbiegającego żandarma, chwilę potem oberwał pałką w twarz i runął na piach. Posypał się na niego grad kopniaków i ciosów drewnianymi pałkami. Jasia krzyczała z przerażenia i bólu. Szarpała się z trzymającym ją Marcelim. Zdrajca nie mógł pozwolić jej uciec. Gdyby rozniosło się, że to on donosi, szybko dopadnie go powstańcza policja lub sami sztyletnicy. Oboje złapani musieli skończyć w cytadeli lub zginąć. Dziś dopełni się zemsta. Okularnik zapłaci za odebranie mu Martyny. Marceli z uśmiechem spojrzał na katowanego przyjaciela, a potem wymierzył Jasi policzek. Dziewczyna upadła ze szlochem na piasek. Chłopak złapał ją z włosy i pociągnął w stronę rzeki. Pozbędzie się niewygodnego świadka od razu.

Nie przejmując się zimnem, wlazł do rzeki, wciągnął ofiarę za sobą, a potem wepchnął jej głowę pod wodę. Dziewczyna machała rozpaczliwie rękoma, wzbijając fontanny, miotała się, wściekle walcząc o życie. Marceli był jednak znacznie silniejszy. Oparł kolano o jej plecy i przycisnął jeszcze mocniej. Poczuł falę euforii. W spodniach uwierała mocno potężna erekcja. Nie spodziewał się, że zabijanie będzie tak przyjemne.

Ruch w szuwarach dostrzegł kątem oka. Odwrócił głowę. I wciągnął powietrze ze zgrozy. Spomiędzy pożółkłych łodyg i liści wypełzł potwór. Blada kobieta o burzy blond loków opadających na nagie ramiona. Jej pełne piersi o zielonych brodawkach ozdabiały girlandy wodorostów, biodra przechodziły płynnie w potężny, rybi ogon. Syrena w ręku trzymała szablę należącą do zabitego żandarma. Co jednak najbardziej przerażające, miała rysy twarzy zamordowanej przez kozaków Martyny.

Marceli puścił Jasię i rzucił się w tył. Próbował poderwać się i skoczyć do ucieczki, ale dno w tym miejscu okazało się niezwykle grząskie. Syrena strzeliła ogonem i ruszyła do ataku, poruszając się niczym wodny wąż. Uniosła szablę nad głowę. Marceli zasłonił się odruchowo, ostrze rozrąbało mu rękę, zadzwoniło o kość przedramienia. Ryknął z bólu. Żandarmi przestali pastwić się nad Władkiem i ze zgrozą patrzyli na makabryczne widowisko. Syrena znów uniosła szablę, zachodzące słońce zaświeciło w okrwawionym ostrzu i w burzy jej złotych włosów. Uderzyła. Raz, drugi, trzeci. Krew bryzgała z okropnych ran na rękach i ramionach zdrajcy. Wreszcie ostrze uderzyło go w twarz, odrąbało kawałek brody i ucho. Mężczyzna zawył niczym zwierzę. Kolejny cios strzaskał mu czoło i uciszył na wieki.

Żandarmi sięgnęli po pistolety. Syrena zwróciła się w ich stronę i otworzyła usta. Wypełniały je igły rybich zębów. Zaśpiewała wysokim, przeszywającym głosem. Padły strzały, ale ołowiane kule nie uczyniły jej najmniejszej krzywdy. Trzepocząc ogonem, ruszyła w stronę brzegu. Pierwszy żandarm rzucił się do ucieczki, zasłaniając uszy. Syrena wypadła na piasek, ale nie zwolniła. Przerażeni Moskale pognali z wrzaskiem, byle dalej od koszmaru.

Martyna pochyliła się nad okrwawionym Władkiem. Ten uniósł głowę, patrząc na nią z zachwytem. Pocałowała go w usta. Zanim stracił przytomność, poczuł jej zimne wargi, pachnące rzecznym mułem i migdałami.

***

Na początku kwietnia rozpoczęło się żydowskie święto Paschy, a Moskale szykowali się do prawosławnej Wielkanocy. W mieście zrobiło się świątecznie i nieco spokojniej. Zakazano kozakom upijać się i bić przechodniów, choć na wszelki wypadek zwiększono liczbę wojskowych patroli. Korzystając z ładnej pogody, warszawiacy w niedzielę ruszyli tłumnie, jak w spokojnych czasach, na Bielany i na drugą stronę Wisły, na Saską Kępę, gdzie roiło się od karczm i placów zabaw. Włodek, korzystając z wolnego dnia, zabrał tam Jasię.

W ogródkowym teatrzyku orkiestra rżnęła skoczne walczyki, dzieciaki ganiały się z wrzaskiem między drzewami, jakiś wstawiony jegomość wspinał się po palu, na szczycie którego postawiono butelkę wina. Okrzykami i brawami zachęcała go do wysiłku grupa kompanów i licznych gapiów. Władek rozłożył koc na szczycie wiślanej skarpy, Jasia wyciągnęła z koszyka dzbanek mleka, zawinięty w chustkę chleb i gotowane jajka. Jedli w milczeniu, uśmiechając się do siebie i spoglądając na łódki, krążące z pasażerami między brzegami rzeki.

— Ciągle o niej myślisz? — Dziewczyna szturchnęła zamyślonego Władka.

— Nie mogę zapomnieć, że stała się tym czymś przeze mnie — mruknął. — Zawsze, gdy widzę rzekę, przypomina mi się Martyna.

— Stała się jej częścią, a na to, w jaki sposób się to stało, miało wpływ wiele rzeczy. Zamordowali ją Moskale, a odmieniła moc.

— Ale to ja wciągnąłem ją do organizacji i ja dałem ten przeklęty nóż. Gdybym…

Jasia uciszyła go, kładąc palec na ustach.

— Nie ma sensu gdybać. Stało się, widocznie tak musiało być. Bóg, szatan, moc, nieważne jak nazwiemy tę siłę wyższą. Pomyśl, że byłeś tylko wykonawcą jej woli, marionetką.

Władek westchnął ciężko.

— To ostatni raz. Nie zamierzam nigdy więcej stać się sprawcą czyjegoś nieszczęścia. Nieważne, świadomie czy jako wykonawca bożego zamysłu. — Pokiwał głową. — Będę się pilnował. Muszę chronić ludzi, których znam, którzy mi ufają. Wolę zginąć niż pozwolić, by znów ktoś przeze mnie cierpiał.

Niespodziewanie objął Jasię ramieniem i pocałował. Przyjęła jego pieszczotę z radością i ulgą. Długo na nią czekała.

Później, gdy wrócili na drugą stronę Wisły, Władek pomyślał, by dać Jasi jakiś wyjątkowy prezent. Przez chwilę zastanawiał się nad zrobieniem dla niej czegoś z kolejnego przedmiotu nasyconego mocą. Szybko jednak odrzucił ten pomysł i za zaskórniaki kupił jej u żydowskiego jubilera srebrną broszę, przedstawiającą warszawską syrenkę.

---------------

* Bat — w warszawskiej gwarze łódź (od niemieckiego das Boot).

Włodzimierz Lempke, ps. Okularnik, dotrzymał obietnicy i żeby w czasie śledztwa nie zdradzić i nie przyczynić się do cierpień towarzyszy, w chwili aresztowania przez carską policję popełnił samobójstwo.

Copyright (C) Andrzej W. Sawicki. Wszystkie prawa zastrzeżone.

- No nie wiem... - Zdzisław Jabolski z niewyraźną miną przyglądał się swojemu odbiciu w lustrze, poprawiając zbyt ciasny kołnierzyk. Nie był przyzwyczajony do noszenia garniturów, w których wyglądał niczym słoń obleczony w cyrkowy namiot. – Wyglądam jak... jak...
- Ktoś, kto chociaż raz w życiu zetknął się ze słowami „kultura" i „dobry smak"? – rzucił Młody, obserwując Zdzicha kątem oka. – Mówię ci Zdzichu, przestań się ze sobą cackać i idź po prostu udzielić tego cholernego wywiadu. To nie będzie nic trudnego, przecież nie takie rzeczy zdarzało ci się robić.
- Mówisz tak tylko dlatego, że jesteś zbyt niski stopniem, by to ciebie proszono o takie brednie - zbył go gliniarz, podchodząc do stolika w kuchni i sięgając do stojącej na nim butelki wódki. Z lubością na twarzy przyssał się do szyjki, pociągając kilkanaście tęgich łyków. – Ale zgodzisz się ze mną, że tacy goście jak ja są zdecydowanie lepsi w likwidowaniu fabryk narkotyków, niż w późniejszym chwaleniu się tym w telewizji. Zwłaszcza w publicznej telewizji – splunął z odrazą na zarzygany dywan, wracając przed lustro.
- Chcieli najskuteczniejszego gliniarza w mieście, to go dostaną, racja? – zapytał Młody, poprawiając swoją blond grzywkę. – Po pierwsze, to był rozkaz od komendanta, pamiętasz? A po drugie?
- No tak, ta nieszczęsna reklama Olega... Jak to leciało?... „Bar Batiuszka na ulicy Powstańców Warszawy 44. Słońce Związku Radzieckiego Józef Stalin poleca!" Kurwa, jak on mógł pomyśleć, że powiem coś takiego w telewizji. – Łysol pokręcił głową z powątpiewaniem. – A w ogóle to kto wpadł na pomysł, że jestem najskuteczniejszym glinia... a psik!!! – Na tafli szkła niespodziewanie wyrosła szaro-zielona narośl. Zdzichu pociągnął nosem. – Kurwa, jeszcze mnie katar złapał. Młody, rzuć mi no tabletki na przeziębienie. – Wskazał płaszcz wiszący na drzwiach wejściowych. – Powinny być w którejś kieszeni.
Blondyn z niepewną miną podszedł do wojskowego „uniformu" Zdzicha. Wiedział, że niedbałe sprawdzanie zawartości jego kieszeni może być ostatnią rzeczą, którą będzie w stanie zrobić własnymi rękoma. Zaczął przetrząsać ich zawartość. Pominął obecność granatów, noży sprężynowych i pudełek pinezek. Wreszcie palce natrafiły na paczkę oklejoną taśmą klejącą. Wyciągnął ją, rozciął scyzorykiem szary papier, wyciągnął parę niebieskich tabletek i podał je Jabolskiemu.
- No dobra, czas iść robić swoje – mruknął Zdzich, wrzucając do ust lekarstwa i biorąc kolejny łyk siwuchy. – Czas porobić z siebie idiotę, potańczyć jak mi zagrają, poprawić „morale narodu stolicy" i...
- Co jak co, – wtrącił Młody – ale w robieniu z siebie idioty jesteś mistrzem. Nie mogli wybrać lepszego do tego zadania.
Zdzich obrzucił go pogardliwym spojrzeniem, narzucił na siebie płaszcz i ruszył w stronę wyjścia.

***

Telewizja Polski i Ukrainy była najpopularniejszą z państwowych stacji telewizyjnych, mając największy udział w szerzeniu socjalistycznej propagandy. Tylko tam frekwencja jakichkolwiek wyborów zawsze wynosiła sto procent, zawsze sto procent obywateli była zachwycona jakością życia, a ilość nierozwiązanych przestępstw ZAWSZE wynosiła zero, nieważne w jakiej skali.
Zdzich niespiesznie przekroczył próg studia nagrań.
- O, dzień dobry. – Powitała go kierowniczka studia, niewysoka brunetka w oliwkowym kostiumie. – Pan Jabolski, prawda? – Wyciągnęła ku niemu zadbaną dłoń, zakończoną karminowymi paznokciami. Jabol zignorował ten gest. – No tak... - bąknęła zmieszana, cofając rękę. – Za chwilę będziemy mogli zaczynać, jak tylko charakteryzatorka pana przygotuje. Pamięta pan odpowiedzi na pytania? – zapytała znienacka.
- Jakie pytania? – odparł zdumiony łysol.
- Hmm, czyli jednak nie dostał pan naszej wiadomości, prawda? No cóż, oto kartka z pańskimi odpowiedziami, które ma pan udzielić na nasze pytania. Zostały tak specjalnie sformułowane, abyśmy mieli pewność, że nie będzie miał pan problemów z ich zapamiętaniem.
Gliniarz uważnie wczytał się w otrzymany dokument.
- Pytanie pierwsze: tak, pytanie drugie – nie, pytanie trzecie... - spojrzał na kobietę zdumiony. – Co to, kurwa, jest?
- Nadal zbyt skomplikowanie? – spytała z troską w głosie. – To może zróbmy tak, że będzie pan tylko kiwać lub kręcić głową, w porządku? Musimy przecież jakoś zadbać o pański imidż.
Jabolski odwrócił się i bez słowa ruszył do pokoju, nad drzwiami którego były napisane hasła: „Charakteryzatornia, garderoba, schowek". Niech to szlag, pomyślał ze złością, najpierw ten wywiad, potem katar, a teraz jeszcze śmiali robić z niego idiotę. Jakby po prostu nie mogli dać mu tej kartki z tekstem wcześniej. Zapukał lekko do drzwi, po czym nie czekając na odzew wszedł do środka. Pomieszczenie było skąpane w półmroku, jedynie w pobliżu lustra świeciła się niewielka żarówka. Zdzich podszedł do stojącego przed zwierciadłem krzesła, zapobiegawczo szukając za pazuchą płaszcza kabury z Double Eagle'm. Takie pomieszczenia musiały przyciągać kłopoty.
- Kurwa – mruknął do siebie ze złością, gdy palce natrafiły na pustkę. – Gdzie ja właściwie mam broń?
- Zapomniał pan, panie Jabolski, że do studia nie wolno wnosić broni palnej? – odezwał się tuż za nim tajemniczy głos. Zdzich odwrócił się gwałtownie, szykując się do ataku. Jak lampart doskoczył do przeciwnika, chwycił go i nie zważając na sopranowe piski, rzucił nim o podłogę niczym workiem kartofli.
- Co tu się dzieje? – Kierowniczka studia wpadła do garderoby jak burza. – Co pan wyrabia? – rzuciła do Zdzicha, zauważając rozciągnięte na podłodze nieprzytomne ciało. – To była nasza charakteryzatorka!
- Dokładnie: b y ł a! – rzucił nerwowo Zdzich, wskazując na nią palcem. – A tak na poważnie, nie powinno się straszyć bez wyraźnego powodu weterana dwóch wojen. Nauczy się na przyszłość... - poprawił się, zmieszany.

***

Zdzisław Jabolski nerwowo krążył po garderobie. Telewizja już dawno powinna przysłać kogoś w zastępstwie, kto przygotowałby go do występu. Chciał przecież tylko odbębnić ustawiony wywiad, a potem w spokoju spić się w barze Grubego Olega. Czemu to tyle trwało? Rozumiał, że nie codziennie ktoś nokautuje pracowników studia, ale czy to była jedyna charakteryzatorka podczas porannej zmiany? W dodatku jakiś czas temu zaczęła go boleć głowa, co tylko zwiększało poziom frustracji. Miał mroczki przed oczami, zupełnie jakby się upił... Co takiego mógł wypić? Metanol z zeszłego tygodnia nie mógł zadziałać dopiero teraz, w końcu jego kumpel do picia już dawno wyciągnął po tym nogi. Więc co? Może to było faktycznie jakieś choróbsko...
Ciche pukanie do drzwi wyrwało go z toku rozmyślań. Niezrozumiałym mruknięciem zaprosił gościa do środka.
- Pan Jabolski? – zagaiła nieśmiało szczupła blondynka. – Jestem Ewa, zastępcza charakteryzatorka. Mam przygotować pana do nagrania... Tylko proszę mnie nie bić! – dodała błagalnym tonem.
- A tak, jasne. – Jabol z ulgą opadł na krzesło. – Proszę robić swoje. – Potarł palcami skronie.
Niespodziewanie przeszyło go uczucie niepokoju. Poczuł, jak serce gwałtownie przyspieszyło. To było podświadome działanie, swego rodzaju szósty zmysł informujący o przyszłym niebezpieczeństwie. Coś tu zdecydowanie było nie w porządku. Nie wiedział tylko, co takiego...
- Słyszałam już o panu, panie Jabolski – kontynuowała kobieta. – Ulica wprost kipi doniesieniami o pańskich wyczynach. Akcje w stylu Rambo, wychodzenie cało z niezliczonych katastrof, walki z potwornościami rodem z najbardziej nienormalnych filmów. Ale wie pan co? – zapytała, pudrując łysolowi nos. – Założę się, że potworom w TYM studiu nie dałby pan rady.
Napięcie Zdzicha sięgnęło zenitu. Słyszał swój przyspieszony, płytki oddech, czuł przepychającą się przez żyły krew. Skąd ta kobieta mogła wiedzieć o jego przygodach? Starał się zawsze usuwać wszelkich potencjalnych świadków, zacierać ślady nadprzyrodzonych zjawisk. I... zaraz...
- O jakich potworach pani mówi? – syknął, ściskając nerwowo podłokietnik krzesła.
Blondynka nachyliła się ku niemu, szepcząc do ucha:
- Zauważyłam jakiś czas temu, że niektóre z pracujących tu osób zdają się nie być wystarczająco posłuszne idei naszej wspaniałej republiki – oznajmiła z absolutną powagą, robiąc porozumiewawczą minę. – Obawiam się, że mogą mieć coś wspólnego z nielegalnymi związkami zawodowymi lub nawet gorzej.
- Gorzej?
- Może nawet z Ukraińskim Frontem Narodowym. – Powoli wycedziła nazwę podziemnej organizacji. – A sam pan rozumie, jak to jest wielka potworność. Kolejne nacjonalistyczne demony próbujące zniszczyć naszą piękną socjalistyczną ojczyznę. Całe szczęście, że mogę to panu teraz powiedzieć. Dziewczyna, którą zastępuję, od samego początku wydała mi się podejrzana. Kto wie, może właśnie pobił pan jednego z ICH szpiegów... Panie Jabolski? Co panu jest? – zapytała zdumiona.
Gliniarz już od pewnego czasu usiłował złapać oddech, właściwie to od momentu, gdy tylko usłyszał o potworach i demonach. Czym się właściwie teraz przejmował? Nie raz i nie dwa miał do czynienia z okropnościami nie z tego świata, czemu więc tym razem czuł narastający, paniczny lęk? Przecież miał ze sobą broń. Zaraz, a nie zostawił jej przypadkiem przy wejściu do budynku, jak wspomniała dziewczyna? Nie pamiętał tego, więc może...
Niespodziewanie do garderoby weszła kierowniczka planu.
- Panie Jabolski, jest pan gotów? – Obrzuciła go uważnym spojrzeniem. – Za trzy minuty zaczynamy. Poczekam na pana na zewnątrz – oznajmiła, wracając na plan.
Zdzisław rozluźnił zbyt ciasno związany krawat. Sięgnął do kieszeni marynarki i wyciągnął z niej piersiówkę z alkoholem. Jednym haustem pochłonął zawartość.
Czy mu się wydawało, czy spod oliwkowej spódnicy nie wystawał koniec czerwonego ogona?
- Faktycznie, demony – mruknął, ocierając kącik ust.

***

- Na pewno pan wszystko zrozumiał?
- Tak – odparł napięty jak struna Zdzich. – Zachowywać się naturalnie, odpowiadać tylko na zadane pytania. Ideał spontanicznej pogawędki – sarknął, siadając na pomarańczowej skórzanej sofie.
Ewa miała rację. Zdzicha otaczały demony. Teraz widział to aż nazbyt wyraźnie: gadzie łuski pokrywające ciała, ogony wystające spod ubrań. I chuj z ich niewystarczającą wiernością Zjednoczonej Unii Polski i Ukrainy, ten sztuczny twór i tak musi kiedyś pierdolnąć, pomyślał. Ale czego mogły od niego chcieć akurat teraz?
- Proszę się nie denerwować – zagadnęła do niego prowadząca program, kolejna z szeregu idealnych prezenterek, o blond włosach i nieskazitelnym uśmiechu. Ponadto Jabol od razu domyślił się, dlaczego akurat ona dostała tę pracę: już od dawna nie widział piersi tak wielkich, by każda z nich mogła śmiało pretendować do zaszczytu posiadania własnego kodu pocztowego. – Wiem, co sobie pan myśli – Zdzich zacisnął w panice zęby. – ale to nie jest takie trudne. Proszę po prostu być sobą. – Puściła do niego porozumiewawczo oko.
Minuty powoli mijały, a nerwowość policjanta zaczynała osiągać apogeum. Odpowiadał bezwolnie na zadawane pytania, próbując jednocześnie domyśleć się, dlaczego demony nie chcą uczynić mu krzywdy. Przecież „wiedzieli, co sobie myśli", więc czemu wciąż trzymali go przy życiu, zamiast zaatakować?
- Nie – powiedział do siebie. – To nie tak.
- Słucham? – Prowadząca uniosła brwi. – Och, przepraszam, widocznie pan nie dosłyszał pytania. Zadam je jeszcze raz: Jeszcze wczoraj brał pan udział w udanej akcji rozbicia gangu zajmującego się produkcją i sprzedażą narkotyków. Co więcej, pan i pańscy ludzie zdołali powstrzymać ich przed wprowadzeniem na rynek nowej, niebezpiecznej odmiany LSD, wyglądającej identycznie, jak popularne leki na przeziębienie. Z pewnością musi to być wspaniałe uczucie, zdawać sobie sprawę z przysługi oddanej partii oraz ludowi pracującemu Stolicy?
- Tak – odparł Zdzich drżącym głosem. Musiał się stąd wydostać. Natychmiast! – To wspaniałe uczucie... - kontynuował, podnosząc się z sofy.
BANG! BANG!
W korytarzu rozległy się strzały z broni palnej.
- I chuj... po herbacie... - jęknął Zdzich, opadając z powrotem na mebel. Zaczerpnął głębiej powietrza, próbując uspokoić nerwy. Jeszcze terrorystów tu brakowało, do cholery.
BANG! BANG!
- Panie Jabolski, co to? – pisnęła cyc-piękność. Gliniarz spojrzał na nią mętnym wzrokiem.
- Terroryści...
- ŻE JAK?!
- Ale przecież możesz uciec. – wydukał powoli. – Masz przecież te, no... skrzydła. Chyba...
BANG!
Drzwi od studia otworzyły się gwałtownie. Do pomieszczenia wpadł niski, krępy mężczyzna. Twarz osłaniała kominiarka, lecz już po samym jego chodzie Zdzich domyślił się, że miał około pięćdziesięciu lat.
A może tak mu się tylko zdawało?
- Gdzie Jabolski? – ryknął mężczyzna, machając na ślepo bronią.
Słysząc swoje nazwisko, policjant po raz kolejny tego dnia spróbował skupić uwagę. To była szansa na ucieczkę z tego czarciego kotła! Może napastnik przybył mu na ratunek?
- To ja! – krzyknął, podnosząc się z sofy.
BANG!
Nagłe szarpnięcie rzuciło go do tyłu. Padając na posadzkę, słyszał już jedynie krzyki zebranych w studiu kobiet i mężczyzn.
Chcąc uniknąć ryzyka konfrontacji z demonami, najlepiej udawać martwego – przypomniał sobie radę znajomego wiejskiego egzorcysty.
Dlaczego nie wpadł na to wcześniej?
- O nie, szmaciarzu, wiem, że udajesz! – usłyszał wzburzony krzyk napastnika, a następnie rozległ się pisk Cycoliny. – Wychodź, bo wpakuję jej tyle kul, że jej własny chirurg plastyczny nie pozna!
- A strzelaj sobie – odparł obojętnie Zdzich. – Im ich mniej, tym lepiej. Kurwa - jęknął pod nosem.
Miał przecież udawać martwego.
Syknął z bólu, dotykając lewego ramienia. Na szczęście zamachowiec nie trafił w żaden ważny organ, którego uszkodzenie mogłoby zagrozić życiu gliniarza. Wystarczy pograć parę chwil na zwłokę, a znów będzie sprawny jak przed postrzałem. Ze zdziwieniem stwierdził, że przejmujące uczucie niepokoju odeszło, a on sam był już nawet w stanie logicznie myśleć. Lub przynajmniej próbować.
- Dobra, tylko spokojnie – zaczął, podnosząc się z podłogi. – Powiedz tylko, o co chodzi, a zaraz się dogadamy i...
- O moją córkę, skurwielu, córkę! – przerwał mu napastnik.
Ranny Zdzich spróbował ocenić sytuację. Oto podczas audycji na żywo, na plan wpadł jakiś szaleniec z wyraźnym zamiarem zrobienia mu krzywdy. W dodatku poza nim, owym mężczyzną i cycatą prezenterką, nikt z pracowników studia nie wydawał się być człowiekiem. Albo przynajmniej dobrze się maskowali, przybierając koźle rogi, gadzie łuski i zwierzęce ogony. Bolała go głowa, miał dziurę w ramieniu i katar.
To tylko on zwariował, czy cały świat wokół niego?
- Jaką znowu córkę? – zdobył się na zadanie najprostszego z pytań.
BAM!
Kolejny pocisk sprowadził go do parteru.
- Nie pamiętasz? Dobrze, przypomnę ci. Ale najpierw – Terrorysta szarpnął blondynkę za włosy, prowadząc ją przed jedną z kamer. – Ma mnie być dokładnie widać, jasne?! – ryknął w stronę przerażonego kamerzysty.
Zagadnięty spojrzał ze strachem na kierowniczkę planu.
- Rób, co każe. – Machnęła ręką.
- W porządku, panie super glino – rzucił mężczyzna, znalazłszy się w centrum uwagi. – Przypomnę ci wszystko. Pamiętasz waszą wielką operację „RR"?
- Robimy Rozpierdol? – zapytał Zdzich. – Faktycznie było coś takiego...
- To była jedna z tych wielkich akcji, którymi wy, lewackie świnie, chwalicie się potem w waszych skorumpowanych mediach! Ale ja poznałem prawdę, na własnej skórze poczułem, jak to wyglądało! – Gwałtownie urwał. Pociągnął kilka razy nosem, jakby powstrzymując się od płaczu. – Osiem lat temu odprowadzałem córeczkę na szkolny autobus. Do przystanku mieliśmy tylko kilkanaście metrów, gdy zza rogu budynku wypadł na nas jakiś murzyn, a za nim ty, bydlaku! Nawet nie zdążyliśmy się usunąć z drogi, gdy wyciągnąłeś broń i zacząłeś strzelać. Na oślep! – zachrypiał.
Zdzisław milczał, przyciskając dłonie do krwawiących ran. Coraz bardziej zaczynał go niepokoić fakt, że dziury po postrzałach nie miały zamiaru się zabliźnić. Krew nie chciała krzepnąć, spływając zamiast tego po jego przedramionach na podłogę. Kręciło mu się w głowie.
- Kula trafiła... ją trafiła – mężczyzna powrócił do przerwanego monologu. – Nie zdążyłem nic zrobić. Jeden strzał, w głowę... zginęła na miejscu. Jak mogłeś! – ryknął, wybuchając płaczem.
- Przepraszam, niechcący, to było niechcący – bełkotał Jabolski. Zawroty głowy były tak silne, że zaczynał tracić świadomość.
- Niechcący?! To było NIECHCĄCY?! Zatuszowaliście całą sprawę, nikt mi nie pomógł, nie udzielił wsparcia...
- Przebieg akcji miał być ściśle tajny, lecz pojawiły się problemy... gość mi wtedy uciekł...
- Wiesz, jak miała na imię?
- Że co? Ale...
- WIESZ?!
Jabol nie odpowiedział.
- Barbara. Basieńka, Basiunia, Basia. Przeliterować ci może?
- Naprawdę rozumiem twój żal, ale...
BAM!
Kolejny pocisk rozerwał mu pierś.
- Be.
BAM!
- A.
BAM! BAM! BAM!
- Es, I, A...
Z każdym otrzymanym strzałem Zdzisław spadał w coraz głębszą ciemność. Czy któraś kula trafiła go w serce? Uszkodziła płuco? Zniszczyła kręgosłup? Jeszcze wczoraj śmiałby się z takiego zagrożenia, lecz teraz, gdy z nieznanych mu przyczyn organizm nie chciał się zregenerować? Poczuł, jak krew wypełnia mu usta, przelewa się przez nie, ścieka po twarzy na podłogę. Więc tak miał wyglądać jego koniec. Po przeżyciu dwóch wojen, dwudziestu lat walki z przestępczością stolicy i potworami z innych światów miał umrzeć z ręki zrozpaczonego ojca jednej ze swoich przypadkowych ofiar. Doprawdy odpowiednie zakończenie odpowiedniego życia. Teraz zrozumiał, skąd te diabły, skąd irracjonalny strach, cała ta absurdalna otoczka. Pozostało mu tylko czekać. Aż serce, najgłupsze ze wszystkich organów, zorientuje się, że jest martwe.
- Widzieli państwo? – dobiegł go z oddali głos zamachowca. – Tak właśnie kończy wasz niepokonany policjant, Zdzisław Jabolski! Tak właśnie kończą społeczne gnidy, degeneraci i potwory, zatruwający nasze życia! Tak triumfuje sprawiedliwość! – rozległ się głośny, szyderczy śmiech.
Gdyby Zdzichu był teraz w stanie, śmiałby się razem z nim.
Co ten szmaciarz z bronią mógł wiedzieć o sprawiedliwości?
Koniec najlepszego gliniarza w mieście nie mógł być AŻ tak żałosny.
Więc jeszcze nie nadszedł...

***

Zza pleców śmiejącego się triumfalnie ojca Basi rozległ się pisk przerażonych kobiet. Mężczyzna odwrócił się, poszukując wzrokiem źródła zamieszania. Przerażenie odjęło mu dech.
Oto stał przed nim Zdzisław Jabolski, ten sam, który miał przed chwilą zginąć z jego ręki. Teraz, poza rozerwaną na strzępy klatką piersiową i powoli spływającymi po nogach strużkami krwi, wydawał się być okazem zdrowia.
- O Boże... - wyjąkał, upuszczając broń. Pistolet głośno uderzył o posadzkę. – Kim ty, kurwa, jesteś? Zombie?
- Lepiej. – Łysol obnażył krzywe zęby. Dawniej żółte, teraz z powodu zakrzepłej krwi wydawały się czarne. – Ideowcem.
Błyskawicznie dopadł do terrorysty, chwycił go za kark i podkładając nogę, przewrócił na posadzkę. Zacisnął dłonie na jego krtani.
- Nie wiesz, czym jest sprawiedliwość – wycedził gniewnie. – I nigdy nie zrozumiesz, bo nigdy nie uda ci się wyjść z prymitywnej relacji oko za oko, życie za życie. Mógłbym spróbować ci to wytłumaczyć, ale wiesz, co? – W źrenicach policjanta błysnęła iskra szaleństwa.
Mężczyzna wytrzeszczył oczy.
- Prościej będzie skręcić ci kark. – Jabolski wykonał odpowiedni ruch dłońmi.
Chrupnął pękający kręgosłup.
Zakrwawiony policjant powoli podniósł się znad nieruchomego ciała. Rozejrzał się po studiu. Stado diabłów patrzyło na niego oniemiałe. Wciąż tutaj byli.
Więc to jest sen, tylko sen, pomyślał. Potarł o siebie zesztywniałe dłonie.
- Pokażę wam, jak ZAZWYCZAJ przeżywam swoje marzenia senne – rzucił wesoło, ruszając w stronę najbliższej osoby. Czy też może diabła, nie miało to teraz znaczenia. Z doświadczenia wiedział, że kości obu tych istot łamią się z taką samą łatwością.

***

- Ja pierdolę, ja pierdolę, ja pierdolę – klęła Elwira, nerwowo chodząc po pokoju swojego mieszkania. Podeszła do drzwi od łazienki. – Żyjesz, Zdzichu? – Odpowiedział jej jedynie odgłos intensywnych wymiotów.
Młody załamał ręce.
- Powoli, uspokój się – powiedział do rudowłosej – i opowiedz mi wszystko jeszcze raz. Tym razem nieco wolniej.
- Siedzę sobie w fotelu i nagle słyszę pukanie. Otwieram, a tam Zdzich stoi na chwiejnych nogach, zalany krwią, jakby wrócił z jakiejś rzeźni. Zaczął coś bełkotać o walce ze swoimi demonami, że to tylko sen i tak dalej, a potem odepchnął mnie na bok i wpadł do łazienki. Widziałam jego oczy - źrenice miał wielkie, jak... - zamilkła, próbując znaleźć odpowiednie porównanie.
- Sugerujesz, ze był naćpany?
- To było od razu widać! Proszę, Adamie. – Chyba pierwszy raz zwróciła się do partnera Zdzicha po imieniu. – Powiedz mi, co mu się stało.
Młody nerwowo podrapał się po głowie.
- Cóż, wygląda na to, że w budynku telewizji ktoś urządził sobie masakrę...
- Czyli?
- Dostaliśmy informację, że podczas nagrywania programu zamaskowany gość wpadł do studia i zaczął strzelać. Gdy dojechaliśmy na miejsce, zastaliśmy wszystkich pracowników martwych, zamachowiec również nie żył. Za to kamera wciąż pracowała...
Elwira opadła na fotel.
- To był Zdzich, prawda?
- Niestety. Ładnie ich wszystkich rozwalił, od razu widać, że zabijanie ma we krwi. Ale spokojnie – dodał, widząc przerażoną twarz kobiety. – To było tylko nagranie! Od razu je zniszczyliśmy, a strzelaninę uzasadnimy porachunkami gangów. Pomóż mu tylko dojść do siebie, a wszystko się ułoży. Jak zwykle zresztą. –Ruszył w stronę wyjścia.
- Zaczekaj! – krzyknęła za nim, gdy naciskał klamkę. – Jednego nie rozumiem. Dlaczego mówisz o nagraniu z kamery, jeżeli Zdzich miał występować na żywo?
Adam parsknął śmiechem.
- Błagam, na jakim ty świecie żyjesz? Nie domyśliłaś się nigdy, dlaczego w telewizji nie ma transmisji sportowych? Bo takich rzeczy nie da się zaplanować lub wyreżyserować. Natomiast wszystko inne – zawiesił na moment głos. – Sama już rozumiesz.
Trzasnęły zamykane drzwi.
W mieszkaniu zapadła cisza, przerywana jedynie okazjonalnymi odgłosami wymiotów Jabolskiego. Elwira ciężko westchnęła.
- Nie cię szlag, Zdzichu. Zabić ciebie, to mało – mruknęła pod nosem, idąc do łazienki.

***

Młody niespiesznie szedł jedną z głównych ulic miasta. Próbował sobie ułożyć w głowie całą tę sprawę ze Zdzichem i dzisiejszą rozróbą.
Zastanawiało go, czy Elwira mogła zdać sobie sprawę z faktu, że została okłamana. Sięgnął ręką do kieszeni, wymacał płytę DVD. Wcale nie usunął tego nagrania, przeciwnie, uznał, że znacznie rozsądniejszym wyjściem będzie zachowanie go na przyszłość. Kto wie, może kiedyś jego partner podpadnie mu na tyle, że nie będzie miał wyjścia? Wiadomo, zasługi w zwalczaniu przestępczości zasługami, ale i tak najlepsze okazują się tradycyjne haki...
Zabrzmiał dzwonek telefonu. Blondyn wyciągnął z kieszeni spodni urządzenie, nacisnął przycisk.
- Słucham?
- Witam, dzwonię w sprawie identyfikacji poszczególnych ofiar dzisiejszej strzelaniny. – W głośniku zabrzmiał głos technika.
- Nie trzeba, sprawa zostanie dzisiaj zamknięta-
- Ale pan nie rozumie. Większość z ofiar okazała się mieć powiązania z Frontem Wyzwolenia Ukrainy.
Pod Młodym ugięły się nogi.
- Może pan powtórzyć?
- Większość pracowników studia była ukraińskimi szpiegami. Teraz ich nie ma, zginęli! Jabolski jest bohaterem-
Adam rozłączył połączenie. Zaklął pod nosem. I co, Zdzich nagle miał się stać bohaterem? Cała ta afera, masakra i problemy tylko mu pomogły?
Gwałtownym szarpnięciem wydobył płytę z kieszeni, ścisnął ją z całych sił dłońmi. Trzasnął pękający plastik, odłamki dowodu posypały się na brudny chodnik.
- Niech cię piekło pochłonie, Zdzisławie Jabolski – wycedził pod nosem. – Ile jeszcze razy uda ci się wyjść cało z- A PSIK!!!
Pociągnął nosem. Po raz kolejny tego wieczoru sięgnął do kieszeni, po czym wyciągnął z niej dwie niebieski tabletki, identyczne z tymi, które rano zażył jego zwierzchnik. Ciekawe jak ty to robisz, pomyślał, łykając lekarstwa. Ruszył w kierunku swojego mieszkania. Mam nadzieję, że nie będę chory, przemknęło mu przez głowę.
Następnego dnia musiał być w formie, jeśli miał walczyć z demonami opanowującymi to miasto.

Ciemny, gęsty las. Biegł. Jeszcze tylko kilkaset metrów. Taki dystans dzielił go do bezpiecznego schronienia. Jeszcze tylko kilka chwil, lecz ... było już za późno. Gęste chmury na lasem nagle rozwiały się i niewiadomo skąd na czarnym niebie ukazała się wielka srebrna tarcza. Pełnia księżyca. Porażony srebrnym blaskiem zaczął krzyczeć. Jego krzyk zaczął się stopniowo zmieniać w przeraźliwy, zwierzęcy skowyt. Jego młodzieńcze usta zmieniły się w wypełniony ostrymi zębami pysk. Po jego bokach wyrosły długie wąsy. Dalej biegł lecz teraz już na czworakach. Zwierzęce mięśnie rozerwały ubranie. Jego ciało porosła gęsta sierść aż po czubek ogona. Dokonało się. Stał się wilkołakiem....
Wilkołak, kim tak naprawdę jest? Czym wytłumaczyć jego obecność w mitach ludów całego świata?

Witam serdecznie i chciałbym podziękować za poświęcenie nam swojego czasu.

Cała przyjemność po mojej stronie.

1.Zacznę od tradycyjnego już pytania: jak to się stało, że zainteresował się Pan literaturą fantastyczną, jakie były początki pisarstwa?

Fantastyką zainteresowałem się, gdy miałem jakieś 11 lat. Przeczytałem masę literatury dla dzieci i młodzieży i stwierdziłem, że już z tego wyrastam. Współczesna proza polska – to, co dziś nazywamy głównym nurtem, od początku była dla mnie kompletnie niestrawna. Pozostawała fantastyka... Chodząc po zakupy, przechodziłem koło małego antykwariatu. Kompletowałem w nim brakujące numery Fantastyki (w połowie lat osiemdziesiątych zdobycie jej w kioskach graniczyło z cudem...) oraz kupowałem sobie książki Janusza A. Zajdla.

Wtedy też zacząłem pisać. To, co sobie pracowicie skrobałem, fantastyką w ścisłym tego słowa znaczeniu nie było. W 1985 roku powstała pierwsza wersja „Hotelu pod Łupieżcą", zaraz potem zabrałem się za „Norweski Dziennik". Dopiero w kolejnych wersjach skierowałem moją prozę na właściwy kierunek.

W tym mniej więcej okresie pomyślałem sobie po raz pierwszy, że w przyszłości mógłbym zostać pisarzem, jednak owo pracowite skrobanie w kajecie było przede wszystkim ucieczką od rzeczywistości.

Antologie jako formy prezentacji literackiej są różnie obierane przez czytelników. Większość z nich zbiera opowiadania mało znanych pisarzy w celu ich promocji. Nie rzadziej umieszczone na okładce nazwisko kogoś bardziej cenionego jest zwykłym chwytem marketingowych i związane jest praktycznie z krótkim wstępem czy jednym opowiadaniem.

Antologie zazwyczaj łączy jeden wspólny temat – w „Krwawych powrotach” - wampiry oraz urodziny. Na pozór dwie sprawy, które dosyć ciężko ze sobą powiązać, jednak autorzy (jedni z lepszym, drudzy z gorszym, skutkiem) podołali wyzwaniu. 

Charlaine Harris i Toni L.P. Kelner, dwie amerykańskie redaktorki wydania, przygotowały dla nas istną „składankę” trzynastu opowiadań mających różny charakter. Każdy z autorów w odmienny sposób podszedł do tematu wampiryzmu, a tym bardziej połączonego z urodzinami. W ten sposób  w nasze ręce trafiły historie z pogranicza: kryminału, czarnego humoru, thrillera czy literatury grozy. 

Prawie każde z opowiadań, choć długością nie grzeszy, potrafi zainteresować czytelnika. Zdarzają się jednak wyjątki, które niestety rzucają negatywne światło na cały zbiór. Jednym z nich jest historia opowiedziana przez główną redaktorkę antologii – Charlaine Harris. Czytając jej „Noc Draculi” można odnieść wrażenie znalezienia się pośrodku akcji jednego z odcinków długiej telenoweli. Opowiadanie wydaje się być wyrwane z kontekstu dłuższej historii i nawet postać samego Vlada Draculi zbytnio nie wzbudzi naszego zainteresowania. Szkoda, że taki tekst rozpoczyna ten zbiór. 

Dalej jednak jest już o wiele lepiej. Kolejne opowiadania wzbudzają zainteresowanie i chęć brnięcia w głąb antologii. Satysfakcjonujący poziom zaprezentowały m.in. „Czarownica i wampir” Stein, „Pechowe urodziny” Hallaway czy „Zmierzch” Armstrong. 

Pierwsze, bardzo lekkie opowiadanie, to historia młodej adeptki sztuki magicznej, która w wolnych chwilach opracowuje krem wiecznej młodości. Chcąc zatrzymać przemijanie urody odważa się sięgnąć po nietypowy składnik mikstury – wampirze szczątki. To, że tekst ten jest zbyt krótki można uznać za jego wadę. Nieco ponad 30 stron wzbudziło niezaspokojony apetyt na więcej obcowania z przygodami bohaterki.

Inny charakter ma kolejne godne polecenia opowiadanie „Zmierzch”. Autorka – Kelley Armstrong najbardziej klimatem zbliżyła się do serii „Kroniki wampirów” Anny Rice. Ten dość mroczny tekst bardzo skupia się na problemach moralności i człowieczeństwa wampirów. Na tle sąsiednich historii przedstawionych w antologii wybija się nie tylko językiem, ale również gotycką atmosferą. 

„Krwawe powroty” jako całość potrafi zaspokoić oczekiwania nie tylko zagorzałych fanów „Wywiadu z wampirem” czy „Underworld”. Dla zwyczajnych miłośników fantastycznej literatury, ta pozycja jest dobrym sposobem na wieczorne czytanie przy nastrojowej muzyce. Choć niektóre opowieści potrafią zanudzić, warto przebrnąć przez całość, by samemu zobaczyć jak na wiele sposobów można ugryźć temat wampirów, jak umiejętnie połączyć to z motywem urodzin.

Na koniec dwa zdania na temat okładki. Wielu niezbyt przychylnie wypowiada się na jej temat. Być może obcięty palec niczym świeczka na krwawym torcie urodzinowym jest nieco kontrowersyjny. Jedno jest pewne – potrafi przyciągnąć uwagę, kojarząc się z „Piłą”, co według mnie ma pozytywny wpływ na całość antologii.

Lee Hyeon-sook to podobno jedna z najbardziej znanych, koreańskich rysowniczek. Jej twórczość jest dość nietypowa. Scenariusze, które tworzy są mroczne i klimatyczne, a rysunki idealnie się do nich dopasowują. Tytuł "Savage Garden" historią przewidywalną z pewnością nie jest.

Akcja komiksu rozgrywa się w fikcyjnej, XVIII-wiecznej Anglii. Gabriela i Jeremy są wychowankami sierocińca. Dziewczyna pochodzi ze szlacheckiej rodziny, ale straciła wszystko wraz ze śmiercią rodziców, teraz jej przyszłość maluje się w szarych barwach. Jeremy jest synem z nieprawego łoża, okrytego tajemnicą szlachcica, który jednak postanowił zafundować swojemu potomkowi naukę w elitarnej szkole. Nieszczęśliwym zrządzeniem losu Jeremy zjada śmiertelnie trujące jagody, a będąca światkiem zdarzenia Gabriela otrzymuje ultimatum. Albo będzie udawała swojego przyjaciela i zamiast niego uczęszczała będzie do szkoły dla arystokratów, albo może pożegnać się z jakąkolwiek wizją przyszłości, nawet tak szarej jak się przed nią rysowała.

Fabuła mangi rysuje się dość mgliście, zwłaszcza na początku, gdy w ogóle nie wiadomo o co chodzi. Z czasem jednak zaczyna się robić coraz ciekawiej. Jednak bohaterowie tomu zachowują się dość irracjonalnie. Zwłaszcza Jeremy wykazał się ogromną głupotą. Gabriela jednak również do zbyt inteligentnych nie należy. To taka prosta i porywcza dziewczyna o dobrym sercu. Ciekawa jestem czy w następnych tomach coś się w jej zachowaniu zmieni. Szkoła do której uczęszcza jest miejscem intryg i spisków, które ujęte zostały w zapadający w pamięć, widowiskowy sposób. Jest ona elementem, który w komiksie najbardziej przypadł mi do gustu.

"Savage Garden" sklasyfikowany został w gatunku dramatów. Nie jestem pewna czy mogę się z tym zgodzić. Podczas czytania komiksu świetnie sie bawiłam, śmiejąc się co kilka stron. Manga zawiera również elementy sensacyjne. Pojawiają się w niej tajemnice, zagadki, niedopowiedzenia. Co prawda Jeremi jest bohaterem, który zginął przez własną głupotę, ale zapowiada się na to, że przez kolejne tomy przewiną się również i morderstwa. Pistoletów i pięści oraz nieprzyjemnych gróźb już w tej części nie brakowało. Komiks zawiera również delikatne elementy yaoi. 

Mimo że opis fabuły wydał mi się zwyczajny, to jednak samo "Savage Garden" to zdecydowanie manga unikatowa. Autorka miała ciekawy pomysł i wykorzystuje go należycie. Jako dramat jednak historia wydaje mi się średnia (w wypadku, gdybym miała smucić się z powodu tego co spotyka bohaterów), za to jako komedio-dramat z elementami sensacji czytało mi się ją wyśmienicie. Także póki co "Savage Garden" to twórczość na polskim rynku niepowtarzalna. Zaś z tym owianym nutką tajemnicy tworem zwyczajnie nie sposób się nudzić. Zanurzenie się w pełen intryg, angielski, arystokratyczny świat sprawiło mi prawdziwą przyjemność.

Wywiad przeprowadzony w 2004 roku.

Witam serdecznie i w imieniu Secretum.pl chciałbym  podziękować za udzielenie wywiadu. Zacznę od tradycyjnego już  pytania: jak to się stało, że zainteresowałeś się literaturą  fantastyczną, jakie były początki Twojego pisarstwa?

Cóż, jak powszechnie wiadomo, facetom po czterdziestce odbija. I, niestety, zamiast przeżywać drugą młodość, wziąłem się za pisanie, co pewnie jest jednak nieco bardziej szkodliwe dla otoczenia.

Widzisz, fantastykę czytałem odkąd pamiętam, ten gatunek to były moje pierwsze lektury. Dość długo to trwa, i, bez przesadnej skromności mogę powiedzieć, że znam gatunek. A takim bezpośrednim bodźcem do pisania stała się proza Andrzeja Sapkowskiego. Po prostu postanowiłem też spróbować. Spróbowałem, a ponieważ zawód, który wykonywałem (czyli informatyka), tak mniej więcej po ćwierci wieku staje się śmiertelnie nudny, postanowiłem nawet zmienić zajęcie.

Dawid Gorczyca: Miałeś w życiu kilka pasji. Podczas studiów muzyka, turystyka, później żeglarstwo. Jak to się stało, że zainteresowałeś się poezją, a następnie rozpocząłeś przygodę z pisaniem?

Stefan Darda: Podejrzewam, że moje pierwsze – bardziej lub mniej literackie – próby zrodziły się ze wszystkich wcześniejszych zainteresowań po trosze. Jakoś tak życie zaczęło mnie uwierać, nadmiernie przyduszało do ziemi i trzeba było coś z tym począć, spróbować przemodelować charakterystykę równi pochyłej, prowadzącej do nadreprezentacji szarości w dniu codziennym. Dzięki pasjom, o których wspomniałeś w pytaniu, optymistycznie stwierdziłem, że mam się czym podzielić z czytelnikiem. Spróbowałem i się udało. Dziś moje życie znów wygląda mniej więcej tak, jak powinno.

Equilibrium to futurystyczna wizja świata "doskonałego", świata w którym zakazano wszelkich przejawów emocji, gdyż jak uznano, stanowią one źródło wojen, morderstw i innych przestępstw. Aby utrzymać taki "bezuczuciowy" stan, ludność musi kilka razy dziennie zażywać potężny medykament, zwany Prozium, który likwiduje emocje. Jednak jeśli ktoś odmówi przyjmowania leku, do akcji wkracza specjalny oddział policji, wyszkolonej w zwalczaniu tzw. uczuciowców.

Elitarna jednostka zabójców to Klerycy Grammatonu.Trenowani w sztuce walki gun-kata, która opiera się na analizowaniu i przewidywaniu ruchów przeciwnika, stają się praktycznie nietykalni. Film przedstawia historię jednego z Kleryków, wysoko postawionego, wierzącego w system Johna Prestona. Pewnego dnia, w wyniku przypadku, sam nie zażywa obowiązkowej dawki Prozium. W niedługim czasie John  doświadcza istnego szoku, dowiaduje się jak to jest czuć, powoli odkrywa nowy ( obcy dla niego ) świat. Stopniowo kleryk najwyższej rangi zaczyna być "uczuciowcem". Ten który prześladował, sam staje się prześladowany. Jednak będac na tak wysokim stanowisku musi starannie skrywać swoje prawdziwe emocje. Z pomocą ruchu oporu postanawia wyeleminować rząd Librii, obalić system i uwolnić ludzi spod wpływu Prozium...

Equilibrium to typowa antyutopia. Znajdziemu tu nawiązania do takich klasyków jak "1984" Orwella czy "451 stopni Fahrenheita" Bradbury'ego. Rządzący Librią Ojciec nasuwa skojarzenia z Wielkim Bratem lub Stalinem. Film ten, cytując Dariusza Wojtczaka, można nazwać Inkwizycją w kostiumie Futuro.

W filmie możemy zobaczyć widowiskowe pokazy walki. Futurystyczna sztuka walki - gun-kata, to połączenie stylu Kung Fu i stosowania broni palnej. Dzięki temu broń jest idealnym przedłużeniem ciała i można nią władać na niezwykłe sposoby. John Preston będąc w filmie mistrzem tej sztuki, stał się praktycznie niezniszczalnym człowiekiem.

W Equilibrium można też dostrzec wiele podobieństw do Matrixa. Mianowicie John wygląda prawie jak Neo, też nosi czarny płaszcz i podobną fryzurę, jest człowiekiem "omijającym kule" i widowiskowo fruwa podczas walk.

Podsumowując Equilibrium to bardzo dobry film, posiadający spójną fabułę, dobrą muzykę i widowiskowe sceny (bez nadmiaru efektów specjalnych). Polecam.

"Takeshi Cień Śmierci" to pierwszy tom trylogii znanej doskonale wszystkim wielbicielom fantastyki pisarki - Mai Lidii Kossakowskiej. Tym razem postanowiła zabrać swoich czytelników do świata Dalekiego Wschodu. Odsłonić przed nimi jego kulturę i mitologię.

Maja Lidia Kossakowska debiutowała w roku 1997 na łamach literackiego magazynu „Fenix”. Z zamiłowania jest autorką fantastyki, z wykształcenia plastykiem i archeologiem śródziemnomorskim. Sporadycznie zaś magiem i poetką. Wychowana została na klasyce i porządnej literaturze amerykańskiej, czyli Faulknerze, Steinbecku, Hemingwayu, Chandlerze, Cortazarze i Llosie. Ceni dobrą prozę nowoczesną. Jest miłośniczką antyku, niezwykłych mitologii, wiedzy tajemnej, szamanizmu i starożytnych artefaktów. Lubi stare westerny, nowe filmy wojenne, środkowe Morawy, awantury arabskie i grillowane krewetki. Przyjaźni się z kotami i końmi oraz lekko zdumiewa fenomenem mrówkojadów. Wykazuje całkowity brak tolerancji wobec chamstwa, głupoty, arogancji, minoderii, pychy i pająków. Została laureatką nagrody im. Janusza A. Zajdla 2006 (ośmiokrotnie nominowana), Srebrnego Globu, Złotego Kota i Śląkfy. Do jej dzieł należą między innymi bestsellerowy "Siewca Wiatru" oraz cykl „Upiór Południa" - cztery mikropowieści, które określa mianem najważniejszych i najpełniejszych opowieści jakie kiedykolwiek napisała.

Moim ulubionym dziełem pisarki są "Obrońcy królestwa", zbiór opowiadań wydany przez Agencję Wydawniczą Runa. Niestety już od wielu lat książka nie jest dostępna na rynku. Później jednak mocno sparzyłam się na "Zbieraczu burz", po którego lekturze stwierdziłam, że nie jest to literatura dla mnie. Nie chodzi o to, że autorka pisze źle - wręcz przeciwnie, ma cudowny warsztat i niezwykłą wyobraźnię. Doszłam po prostu do wniosku, że kompletnie nie zgadza się nasz światopogląd i spojrzenie na wiele, ważnych dla mnie spraw. Także pragnę zaznaczyć iż wierną fanką prozy Mai Lidii Kossakowskiej nie jestem, za to mogę się uznać za miłośniczkę kultury Dalekiego Wschodu. Dlatego też bez wahania sięgnęłam po nową powieść pisarki.

Przez całą historię autorce udaje się utrzymać klimat, jaki sobie zaplanowała. Od początku do końca dostarcza nam niesamowitych wrażeń. Nieczęsto zgadzam się z reklamą umieszczoną na okładce, ale tu jest ona w stu procentach adekwatna. Czytając czułam się jakbym oglądała któryś z moich ulubionych, japońskiej produkcji filmów. Smutna, okrutna, brutalna, krwawa, bardzo obrazowa i jednocześnie... piękna. Te wszystkie określenia, choć mogłyby wydawać się sprzeczne, to jednak idealnie pasują do tej właśnie powieści. Pisarka zaprezentowała zupełnie inne dzieło niż te, które tworzyła do tej pory, a ja wciąż pozostaję oczarowana i pod głębokim wrażeniem.

Niesamowita akcja, genialnie dopracowani bohaterowie, urzekający, mroczny klimat. Dobrym pomysłem było również umieszczenie z tyłu książki swojego rodzaju leksykonu, wyjaśniającego nie tylko japońskie pojęcia, ale także i opisującego zakony. Niecierpliwie czekam na dzień, w którym premierę będzie miał kolejny tom, a z przeczytanej powieści jestem bardzo zadowolona.